Commotie over Traject Toekomstvisie/Omgevingsvisie gemeente Meerssen

Vanaf het voorjaar van 2024 is gewerkt aan het ontwikkelen van een Toekomstvisie én een Omgevingsvisie van de gemeente Meerssen. Inwoners en bedrijven konden via zgn. bouwteams input leveren voor beide visies. Dat traject werd onlangs afgerond. Nu gaan we richting de besluitvorming door de gemeenteraad, die de Toekomstvisie en Omgevingsvisie dient vast te stellen.

Het traject heeft in de laatste fase voor stevige kritiek van de bouwteams op het gemeentebestuur gezorgd. In hoeverre hebben inwoners werkelijk inspraak en inbreng bij plannen van het gemeentebestuur, dát is de cruciale vraag. En: hoe zit het met de betrokkenheid van de gemeenteraad bij een dergelijk proces?

Toekomstvisie

Het gemeentebestuur van Meerssen dient eenmaal in de zoveel jaar een toekomstvisie op te stellen, die dan als leidraad dient voor beleidsontwikkelingen. Dat opstellen van zo’n visie is best een hele opgave en het is van belang dat daarvoor ook draagvlak gecreëerd wordt in de gemeenteraad en onder de inwoners. In het voorjaar van 2024 is het College van B&W met dat traject gestart.

Omgevingsvisie

Daarnaast is op 1 januari 2024 is in Nederland de Omgevingswet ingegaan: een nieuwe wet die gaat over de inrichting van de fysieke leefomgeving van mensen binnen de gemeente, dus over wonen, waterhuishouding, natuur, groenvoorzieningen, accommodaties, e.d. Die nieuwe Omgevingswet wil de regelgeving eenvoudiger en overzichtelijker maken: meer keuzevrijheid voor en meer betrokkenheid van burgers én een snellere besluitvorming. Burgerparticipatie is een verplicht onderdeel van de nieuwe Omgevingswet: burgers en bedrijven die meedenken en meedoen bij het maken van plannen voor hun leef- en werkomgeving. De lokale overheid die dichterbij de mensen komt - dat klinkt goed. Het gemeentebestuur moet - voor het eerst - ook een Omgevingsvisie opstellen.

Besloten wordt om het traject voor de ontwikkeling van de Toekomstvisie én dat van de Omgevingsvisie aan elkaar te koppelen. Voor de trajectbegeleiding en coördinatie wordt BMC ingehuurd.  

Bouwteams

In maart 2024 klinkt het startsein voor een traject om samen met burgers aan de nieuwe Toekomstvisie én Omgevingsvisie van de gemeente Meerssen te werken. Ca. 70 inwoners hebben zich aangemeld om mee te doen. Een zaal vol enthousiaste inwoners en ondernemers gaan meedenken, wensen en suggesties aangeven over uiteenlopende thema’s als ontmoeten en bewegen, wonen en winkelen, zorgen, leren en inspireren. Er worden werkgroepen samengesteld, de zgn. ‘bouwteams’ waarin het waar, hoe en hoeveel besproken en creatief wordt vastgelegd in drie werksessies. Vervolgens wordt dit met ambtenaren daarbij verder uitgewerkt in vier ateliersessies.

Eerste presentatie bouwteams

In november 2024 wordt het resultaat van de input van de bouwteams gepresenteerd aan de gemeenteraad, waarbij het enthousiasme onder de bouwteams al snel verdwijnt. Een geringe opkomst van raads- en burgerleden zorgt voor teleurstelling en ook lijkt het erop dat de raad inhoudelijk op een ander spoor zit. Binnen bouwteams vragen mensen zich af: spreken wij wel dezelfde taal, hebben jullie als raad wel opgelet en wat gebeurt er met onze inbreng? Burgerlid Saskia Jansma van BRUG-M, tevens lid van een der bouwteams, vraagt later tijdens een Oordeelsvormende Raadsbijeenkomst hier aandacht voor: kunnen we wat meer ons best doen om elkaar te verstaan?

Commotie tijdens OoRa

Tijdens de Oordeelsvormende Raadsbijeenkomst (OoRa) eind november ’24 staat het Uitvoeringsprogramma Woningbouw op de agenda, tot verrassing en zelfs ongenoegen van diverse bouwteams. Strookt deze woningbouwambitie van het College van B&W wel met de signalen die zijn afgegeven door de bouwteams, waar natuurbehoud en waterveiligheid de boventoon voeren? Waarom is het College hier niet eerder mee gekomen? Waarom deelnemers aan bouwteams in de waan laten dat ze kunnen meedenken over de omgeving (dus ook over wonen) terwijl er al door het College beleid om meer woningen te bouwen werd voorbereid?

Vervolgens komt er een brief van 48 bouwteamleden met daarin kritiek op de gang van zaken en de vraag om met nieuwe woningbouwplannen af te wachten totdat de nieuwe Toekomstvisie is vastgesteld. Deze is immers bijna gereed.

De kritiek van de bouwteams wordt echter opzij geschoven en het Uitvoeringsprogramma Woningbouw krijgt tijdens de besluitvormende raadsvergadering van 12 december groen licht.  

Afronding met weinig betrokkenheid raadspartijen

Begin januari is er een nieuwe bijeenkomst voor raads- en burgerleden waarin het eindresultaat van de bouwteams gepresenteerd wordt. De opkomst is wederom zeer gering: slechts 6 personen zijn aanwezig, waarvan 3 van BRUG-M, 1 van Lokaal DNA, 1 namens het CDA en 1 namens de fractie Pohle.

Tijdens de laatste bijeenkomst over de Toekomst- en Omgevingsvisie op 14 januari is de opkomst van raads- en burgerleden nóg minder: totaal 5 personen, waarvan 4 namens BRUG-M en 1 namens het CDA. Van de bouwteams zijn dan 8 personen aanwezig; diverse deelnemers aan die bouwteams zijn uit protest weggebleven.

Tijdens deze laatste bijeenkomst komt de vraag waarom het College een woonprogramma ontwikkelt terwijl bouwteams bijna een jaar werken aan een toekomst- en omgevingsvisie, waarin ook over wonen is gesproken, maar de woonambitie van het College niet aan de orde kwam. Wethouder Molling geeft als uitleg dat er door het College blijkbaar verkeerde verwachtingen zijn gewekt en dat dit beter gecommuniceerd had moeten worden.

De vraag die dan rijst: Wat is werkelijk de waarde van burgerparticipatie voor de gemeenteraad? En hoe zit het met de betrokkenheid van de Raad, gelet op de zeer geringe deelname aan bijeenkomsten? Het gaat hier nota bene om de toekomst van onze gemeente!

Wennen?
Of is dit een kwestie van wennen aan een nieuwe wet? Of wennen aan mondige burgers?

Je kunt je afvragen in welke mate de opgehaalde geluiden bij ketenpartners en andere overheden zich verhouden tot de inbreng van burgers. We mogen de input van burgers niet negeren, maar wellicht moeten we het nog wel in perspectief plaatsen?

Daarbij kun je je ook afvragen of de burgerparticipatie representatief is en of daar rekening mee is gehouden bij het vormen van de bouwteams. Wordt de samenleving in al haar breedte en opbouw goed afgespiegeld? Terechte vragen, maar wat BRUG-M betreft geen reden om niet door te gaan met het versterken van burgerparticipatie. Daar moeten College van B&W en gemeenteraad maar aan wennen.